مباني نظري و پيشينه پژوهش (فصل دو)خودتنظیمی
یادگیری خودتنظیمی ( خود نظم داده شده )
خودتنظیمی سازهای است که در دههی 1967 از سوی بندورا مطرح شد . یکی از مفاهیم مورد تاکید نظریه شناختی - اجتماعی بندورا ، مفهوم خودسامانی یا خودنظم دهی است . منظور از خودسامانی « تولید و هدایت اندیشهها ، هیجانات و رفتارها توسط خود فرد به منظور رسیدن به هدف است » ( سانتروک ، 2004 )
بندورا ، یادگیری خودتنظیمی را این گونه تعریف میکند : « توانایی شروع کردن و دست کشیدن از فعالیتهای مطابق يا مقتضیات موقعیتهای اجتماعی ، آموزشی و توانایی به تعویق انداختن کارها با هدف دلخواه » خودتنظیمی ، نقطه ثقل کارکرد موثر در زمینههای کنترل تکانه ، مدیریت زمان و مقابله با فشار روانی است . ( زیبازاده ، 1386 ).
بنا بر عقیده زیمرمن ( 1995 ) یکی از مهارتهای خودتنظیمی مهارت مدیریت و برنامهریزی زمان است . مدیریت زمان ، به معنی مديريتي است . هم چنین به معنی اختیار گرفتن زمان و کار خویش و اجازه ندادن به اینکه امور و حوادث شما را هدایت کند . ( همان منبع ).
گرین و آزودو ( 2007 ) میگویند : « اگرچه بر سر تعریف نظریه خودسامانی در میان صاحبنظران اختلاف وجود دارد ، اما همهی آنان بر این باورند که یادگیرندگان خود سامانگر فعالند و به کمک نظارت و راهبرد ، یادگیری خود را به طور موثر سامان میدهند » ( سیف ، 1388 )، پینتریج ( 1999 ) یادگیری خود نظم داده شده را به عنوان راهبردهایی که دانشآموزان استفاده میکنند تا شناخت خود را تنظیم کند ، تعریف میکند . یادگیری خود نظم داده شده یک فرایند فعال و سازنده است که طی آن یادگیرنده برای خود هدف تعیین میکند و با توجه به اهداف و شرایط موجود در محیط سعی در ارزیابی ، تنظیم و کنترل فرایندهای شناختی ، انگیزهای و رفتاریاش میکند .
زیمرمن ( 1995 ) یادگیری خود نظم داده شده را به عنوان نوعی از یادگیری که در آن افراد تلاشهای خود را برای فراگیری دانش بدون تکیه به معلم و دیگران شخصا شروع کرد ، و جهت میبخشند ، توصیف میکند . و در تعریف دیگری ( زیمرمن ، 1998 ) یادگیری خود تنظیم شده عبارت است از فرایندی که دانشآموزان را وادار به درگیری خلاقانه در تلاشهای فکری ، رفتاری و شناختی میکند تا بتوانند به اهداف مهم و باارزش آموزش تحقق بخشند . این تعریف حاکی از این است که :
1 - اهداف ، دانشآموزان را در جهت سازگاری هدایت میکند .
2 - آنها ، احساسات ، افکار و اعمالی را در جهت رسیدن به این اهداف شکل میدهند .
3 - آنها به طور منظمی در جهت رسیدن به این اهداف تلاش میکنند .
البته زیمرمن هر فعالیتی را که دانشآموزان در جهت رسیدن به هدف انجام میدهند خواه خودانگیخته باشد یا نه ، به عنوان یک راهبرد خودتنظیمی میشناسد ( جعفری ، 1388 ).
مطالعات اولیه در زمینه خودتنظیمی مبتنی بر خودتنظیمی به معنای عام کلمه بود